تربیت بدنی

آسیبدیدگی تاندون آشیل

تاندون آشیل قویترین تاندون یا زردپی بدن است.

این تاندون موجب اتصال عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس به پشت استخوان پاشنه شده و با انتقال

نیرو از طرف عضله به استخوان موجب پایین آمدن پا یا پلانتار فلکشن Plantar flexion میشود.

این حرکت دقیقا وضعیتی است که موقع بلند شدن روی پنجه پا انجام میدهیم.

پارگی تاندون آشیل بدنبال کشش بیش از حد تحمل این تاندون است و میتواند بصورت کامل یا ناقص باشد.

این آسیب در هر سنی میتواند ایجاد شود ولی بیشتر در سنین 50-30 سالگی دیده میشود.

علل پارگی تاندون آشیل

همانطور که گفته شد علت اصلی پاره شدن این تاندون Achilles tendon rupture مثل هر تاندون دیگری

وارد شدن کشش بیش از حد تحمل به تاندون است و این کشش معمولا در حین بلند شدن روی پنجه پا

ایجاد میشود.

در حین ورزش هایی مانند  هندبال, فوتبال، بسکتبال، والیبال، دویدن، تنیس یا شیرجه ورزشکار به دفعات

 روی پنجه پا بلند میشود و در حین این عمل عضلات پشت ساق بشدت تاندون آشیل را تحت کشش

قرار میدهد.

 وقتی این کشش بیش از حد تحمل تاندون باشد ممکن است آن را پاره کند.

ورزش هایی مانند هندبال که در آنها فرد باید به ناگهان بایستد یا به ناگهان شروع به حرکت کند یا روی

پنجه بلند شود کشش زیادی را به این تاندون وارد میکنند.

این مکانیسم پارگی بیشتر در ورزشکاران آماتور که بدون آمادگی اقدام به ورزش های سخت میکنند دیده

شده و کمتر در ورزشکاران حرفه ای دیده میشود.

پارگی تاندون در حین ورزش بیشتر در کسانی دیده میشود که بدون گرم کردن خود و انجام حرکات

کششی مبادرت به ورزش میکنند و یا بعد از خسته شدن شدید عضلات به ورزش ادامه میدهند.

محل پارگی معمولا حدود 6-2 سانتیمتر بالاتر از مچ پا یعنی در باریک ترین محل تاندون است.

عواملی مانند عضلات پشت ساق سفت، تغییر کردن زمین بازی و کفش نامناسب (پاشنه کوتاه) میتوانند

احتمال بروز این آسیب را بیشتر کنند.

مکانیسم دیگری که میتواند موجب پاره شدن آشیل شود سقوط از بلندی با کف پا است.

در این حالت کف پا به ناگهان و با شدت به بالا و عقب رفته و این وضعیت موجب میشود تاندون آشیل به

ناگهان و با شدت کشیده شود که میتواند منجر به پارگی آن شود. افتادن از پله یا نردبان میتواند

با این مکانیسم تاندون را پاره کند.

گاهی اوقات بافت تاندون به عللی ضعیف شده و با نیروهای کمتری پاره میشود.

علل زیر میتوانند تاندون را ضعیف کنند :

بازیکن آسیبدیده معمولا یک صدای پاره شدن را در مچ پای خود احساس میکند و دچار درد شدیدی

در پشت مچ میشود. درد شدید بزودی تخفیف میابد ولی درد منتشر در پشت ساق و مچ پا ادامه میابد.

دیگر علائم عبارتند از

در این حالت بررسی می شود که آیا بیمار میتواند روی پنجه پایش بلند شود یا خیر.

همچنین پوست روی تاندون را لمس میکند که ببیند آیا پارگی لمس میشود.

تست فشار Squeeze test یا تست تامسون Thomson test است.

در این تست بیمار به شکم خوابیده و زانوی طرف مبتلا را خم میکند. سپس پزشک عضلات پشت ساق

را فشار میدهد و سپس بررسی میکند که آیا با فشار این عضلات مچ پای بیمار به سمت کف پا خم

میشود یا خیر.

اگر مچ پا خم نشد میتواند علامتی دال بر پارگی تاندون باشد.

تست دیگری که شما ممکن است انجام دهید تست سوزن Needle test است.

یک سوزن را از راه پوست به داخل تاندون آشیل بالاتر از جاییکه حدس میزنید پاره شده باشد فرو کرده

و سپس مچ پای بیمار را بالا و پایین میکند. در صورت سلامت تاندون، انتهای بیرونی سوزن به بالا و پایین

میرود ولی در صورت پاره بودن تاندون آشیل با حرکت دادن مچ پا سوزن به بالا و پایین نمیرود.

در این روش شخص آسیبدیده به شکم خوابیده و  شما دستگاهی را که با آن فشار خون بیماران را میگیرند

به دور ساق بیمار بسته و آنرا تا نیمه از هوا پر میکند. در صورت سلامت تاندون، با حرکت دادن مچ پا به بالا

و پایین باید مقدار فشاری را که دستگاه نشان میدهد کم و زیاد شود و در صورت پاره بودن تاندون این فشار

با حرکت مچ پا تغییر نمیکند.

در صورت شک به وجود پارگ تاندون میتوان از سونوگرافی یا ام آر آی استفاده کرد.

گاهی اوقات تشخیص پارگی تاندون آشیل واقعا مشکل شده و پزشک نمیتواند در روزهای اول آنرا

تشخیص دهد.

در این موارد شخص آسیبدیده باید بعد از چند روز مجددا معاینه و بررسی شود.

علائم مشابه پارگی تاندون آشیل میتواند در تاندنیت آشیل، کشش یا پارگی عضلات پشت ساق یا لخته

شدن خون در وریدهای ساق ایجاد شود.

هرچه درمان زودتر انجام شود نتیجه درمان بهتر خواهد بود.

نکته مهم اینست که به محض بروز علائم و بعد از اینکه بیمار به وجود پارگی شک کرد باید پایش را بر روی

زمین نگذاشته و مچ پا را رو به سمت پایین نگه دارد. دو نوع درمان برای این نوع آسیب وجود دارد.

جوش بخورد. در این موارد معمولا در چند هفته اول مچ پا طوری در اسپلینت یا گچ گذاشته میشود

که کف پا به طرف پایین باشد. در این حالت تاندون آشیل تحت کشش کمی قرار داشته و دو سر

پارگی به هم نزدیک میشوند. 

در این روش معمولا در چند هفته اول بیمار باید با دو عصای زیر بغل راه رفته و پایش را زمین نگذارد. 

در این روش درمان ممکن است از گچ بلند تا بالای ران استفاده شود و یا از گچ کوتاه زیر زانو

معمولا در طول درمان چند مرتبه گچ عوض شده و در هر بار تعویض گچ ممکن است زاویه مچ پا تغییر کند.

 

درمان جراحی

در این روش تاندون آشیل با استفاده از عمل جراحی ترمیم میشود.

برای ترمیم آشیل ممکن است از پیوند تاندونی هم استفاده شود. بعد از جراحی مچ پا برای

حدود 7-5 هفته با اسپلینت و گچ بیحرکت میشود. جراحی ممکن است به روش باز یا بسته انجام شود.

مشکل روش غیر جراحی اینست که بعد از بهبودی بیمار، ممکن است پس از مدتی تاندون دوباره

پاره شود. تاندون جوش خورده با روش غیر جراحی معمولا در محل پارگی قبلی ممکن است آنقدر

قوی جوش نخورد که بتواند در مقابل نیروهای زیاد مقاومت کند. این مشکل در روش جراحی کمتر

وجود دارد. 

در عوض در روش جراحی احتمال مشکلات عمومی جراحی مانند عفونت محل عمل، کم شدن حس

پوست در محل جراحی، احتمال ایجاد پوست اضافه در محل جراحی و احتمال لخته شدن خون در

ساق و اینکه در هر صورت عمل جراحی باید انجام شود وجود دارد.

درمان افراد جوانتر و آنان که ورزش های پرتحرک انجام میدهند معمولا با استفاده از روش جراحی انجام

میشود. در افراد مسن تر و آنان که کمتر فعال هستند میتوان از روش غیر جراحی استفاده کرد.

در مواردی که درمان به عللی دیر شروع میشود هم بهتر است از روش جراحی استفاده کرد.

 

کارهایی که بعد از درمان بایدانجام شود

حداکثر قدرت تاندون معمولا بعد از شش ماه بدست میاید. 

در روزهای اول درمان، بیمار باید استراحت کرده و ساق را بالاتر از سطح قلب نگه دارد تا ورم پا بتدریج

کم شود. در هفته های اول بعد از درمان بیمار باید با عصای زیر بغل و بدون وزن گذاشتن روی پا راه برود. 

بعد از خارج کردن گچ یا اسپلینت بیمار تا مدتی باید از کفش پاشنه بلند استفاده کند و تا چند ماه باید

تحت نظر یک فیزیوتراپ خوب نرمش های خاصی را برای افزایش دامنه حرکتی مچ پا و تقویت عضلات ساق

بازگشت به فعالیت ورزشی معمولا بعد از 12-4 ماه زمان امکانپذیر است.

در این مدت ورزشکار آسیبدیده با انجام نرمش های خاص قدرت انعطاف پذیری مچ پا را بیشتر کرده

و قدرت عضلات ساق را هم افزایش میدهد. هر درمانی که برای بیمار انجام شود این احتمال وجود

دارد که تاندون بطور کامل ترمیم نشده و نیاز به عمل جراحی یا جراحی مجدد وجود داشته باشد.

احتمال پارگی مجدد تاندون وقتی درمان با استفاده از عمل جراحی بوده 4-1 درصد و در درمان

غیر جراحی 12-10 درصد است. 

در عمل جراحی احتمال عوارضی مانند عفونت در محل جراحی در 4 درصد موارد وجود دارد.

عارضه احتمالی دیگر جراحی کاهش حس پوست در محل عمل است.

گاهی اوقات طول تاندون بعد از درمان کوتاه تر از اول میشود.